پس از روی کار آمدن دودمان پهلوی و استقرار نظم و امنیت در کشور، مسیحیان ایران و میسیونرهای خارجی از آزادی بسیاری برخوردار شدند. در این مدت، علاوه بر کلیساهای سنتی قدیمی‌که امروزه شامل ارمنیان و آسوریان ایران می‌گردد (ما آنها را کلیساهای قومی می‌نامیم)، کلیساهای دیگری نیز به‌دنبال فعالیت میسیونرها تشکیل شد (که ما آنها را کلیساهای تبشیری می‌نامیم). در اینجا از مجموعۀ کلیساهای مهمی که در سدۀ اخیر در ایران وجود داشته‌اند نام می‌بریم و توضیح مختصری در مورد آنها می‌دهیم.
کلیساهای قومی و غیرپروتستان
منظور از کلیساهای قومی، آن دسته از کلیساها می‌باشد که فقط در میان اقلیت قومی خاصی در ایران فعالند. این کلیساها هیچ فعالیت تبشیری در میان مسلمانان ندارند. در اینجا به کلیساهایی که فقط مختص خارجیان مقیم ایران می‌باشند، اشاره نشده است.
کلیسای گریگوری ارمنی
ارمنیان از قرن چهارم میلادی از کلیسایی مستقل برخوردار بودند. ارمنیانی که به ایران کوچانیده شدند، در شهرهای مختلف کلیساهایی زیر نظر اسقف اعظم خود دایر کردند. این کلیساها هنوز نیز در میان ارمنیان فعالند.
کلیسای کاتولیک ارمنی
عده‌ای از ارمنیان در سده‌های اخیر به مذهب کاتولیک گرویدند که هنوز نیز شماری از آنان در ایران باقی هستند و به این کلیسا تعلق دارند.
کلیسای شرق آشور
کلیسای شرق آشور یا کلیسای نستوری، بازماندۀ کلیسای ایران باستان است. هنوز چند هزار نفر از نستوریان در ایران باقی مانده‌اند و متعلق به این کلیسا می‌باشند.
کلیسای کاتولیک کلدانی
این کلیسا دارای یک مرکز آموزش عالی به‌نام «کانون یوحنا» بود که به نشر منابعی برای تربیت کشیش مبادرت ورزیده است.
کلیساهای تبشیری پروتستان
منظور از کلیساهای تبشیری پروتستان آن دسته از کلیساهایی هستند که در میان مسیحیان از کلیساهای سنتی ویا در میان مسلمانان فعالیتهای تبشیری دارند. در اینجا فقط از مهم‌ترین این کلیساها نام می‌بریم.
کلیسای انگلیکن
این کلیسا در ایران به کلیسای اسقفی معروف است. در حال حاضر، این کلیسا در تهران و اصفهان و شیراز دارای شعبه می‌باشد. اقدامات کلیسای انگلیکن در جهت انطباق مسیحیت با فرهنگ ایرانی شایان توجه است.
کلیسای پرزبیتری
کلیسای پرزبیتری در ایران به کلیسای «انجیلی» معروف است. این کلیسا تحت نظر یک شورا اداره می‌شود و جلسات آن در محل‌های مختلف به زبانهای ارمنی و آسوری و فارسی دایر است. کلیسای پرزبیتری در تهران دارای چند شعبه است و در مشهد و تبریز و ارومیه نیز شعبه دارد.
کلیسای پنطیکاستی آشوری
در اوائل قرن بیستم، شماری از آسوریان ایران، خصوصاً در ارومیه، به جنبش پنطیکاستی پیوستند. این دسته از آسوریان امروزه اقلیت بسیار ناچیزی را در میان آسوریان ایران تشکیل می‌دهند و عمدتاً در تهران و ارومیه و کرمانشاه زندگی می‌کنند.
کلیسای برادران ارمنی
در اوائل سده بیستم، عده‌ای از ارامنه به جنبشی پیوستند که «کلیسای برادران» نامیده می‌شد، لذا «کلیسای برادران ارمنی» خوانده شدند. این کلیسا هنوز در تهران فعال است.
کلیسای برادران ارمنی برای نخستین بار در ایران توسط دکتر سعید خان کردستانی تشکیل یافت و جلسات آن به فارسی بود.
کلیسای جماعت ربانی
در اواسط دهۀ پنجاه قرن بیستم، یکی از اعضای کلیسای برادران ارمنی که از تجربۀ پنطیکاستی برخوردار شده بود، در منزل خود گروهی مستقل عمدتاً متشکل از ارمنیان تشکیل داد. در اوائل دهۀ شصت، این گروه تحت نام کلیسای فیلادلفیا متشکل شد و خیلی سریع در میان ارمنیان و آسوریان و بعد مسلمانان گسترش یافت. در اوائل دهۀ هفتاد، این کلیسا رسماً به مجمع جهانی «کلیساهای جماعت ربانی» پیوست، گرچه هویت قانونی مستقل خود را در ایران حفظ کرد. این کلیسا پس از انقلاب اسلامی فعال‌ترین گروه مسیحی بوده است. این کلیسا در سه نقطه تهران و در شهرهای ارومیه و رشت و اصفهان و اهواز و شاهین شهر و احتمالاً چند شهر دیگر شعبه دارد.
کلیساهای خانگی و زیرزمینی
با توجه به محدودیتهای دولتی و تعصبات مذهبی قشر حاکم هر روز بر فشار اعمال شده بر کلیساها افزوده گردید و بسیاری از این کلیساهای پروتستان بشارتی فعالیتهای خود را در زمینه بشارت انجیل به مسلمانان محدود نمودند و در پاره ای موارد حبس و اعدام و تبعید وسایر جفاهای اعمال شده بر رهبران این کلیساها و نیز ایمانداران مسلمان تبار این کلیساها باعث گردید که بسیاری از این ایمانداران به کشورهای غربی مهاجرت نمایند و یا فعالیهای خویش را محدود نمایند اما خصوصا در دهه اخیر با بهره گیری از فن آوری جدید اینترنت و خصوصا شبکه های تلوزیونی و رادیویی مسیحی به زبان فارسی کلیساهای مستقل و خود جوش خانگی بسیاری در جای جای ایران و نیز سایر کشورهای فارس زبان ایجاد گردیده و روند رشد بسیار بسیار سریع این کلیساها باعث گردیده است که مسیحیت بار دیگر تبدیل به پدیده‌ای فراگیر در سطح جامعه گردد.
این کلیساها عموما بر مبنای تعلیمی مذهب پروتستان هستند و گرایش درون فرقه ای آنان از نوع کلیساهای بشارتی کاریزماتیک است که می‌توان بطور عمده به نوعی آنها را دنباله رو جریان تعلیمی کلیسای پنطیکاستی جماعت ربانی دانست البته روند تعلیم انجیلی نیز دیگر همتای عقیدتی این کلیساهای خانگی و خودش است که جلسات خود را در منازل ایمانداران برگزار می‌کنند. با توجه به خصوصیات فرهنگی ایرانیان چشمگیر ترین نوع حرکت کلیسایی که بسیار با فرهنگ و خصوصیات شخصیتی ایرانیان در وفاق قرار دارد نوع کلیساهای بشارتی کاریزماتیک یا همان پنطیکاستی است و این خصوصیت کلیساهای خانگی ایران را در این دوران( قرن ۲۱) به کلیساهای نامبرده و جریانات زیرزمینی و خانگی کلیساهای کتاب اعمال رسولان بسیار شبیه ساخته است.
با فاصله گرفتن از تشکیلات پروری و نظام سلسله مراتبی کلیسایی سنتی، کلیسای امروز ایران با سرعتی سریعتر از تمامی ادوار گذشته خود به پیش می‌رود و روحیه خود جوش و خالصانه پیغام انجیل در این کلیساهای خانگی با ماهیتی بسیار شبیه به ماهیت کلیسای اولیه در عهد جدید، قلوب ایرانیان را لمس کرده و رفته رفته مسیحیت خود را به عنوان رقیبی جدی در کنار سایر تفکرات رایج در ایران زمین هویدا می‌سازد.
کلیساهای قومی و غیرپروتستان
منظور از کلیساهای قومی، آن دسته از کلیساها می‌باشد که فقط در میان اقلیت قومی خاصی در ایران فعالند. این کلیساها هیچ فعالیت تبشیری در میان مسلمانان ندارند. در اینجا به کلیساهایی که فقط مختص خارجیان مقیم ایران می‌باشند، اشاره نشده است.
کلیسای گریگوری ارمنی
ارمنیان از قرن چهارم میلادی از کلیسایی مستقل برخوردار بودند. ارمنیانی که به ایران کوچانیده شدند، در شهرهای مختلف کلیساهایی زیر نظر اسقف اعظم خود دایر کردند. این کلیساها هنوز نیز در میان ارمنیان فعالند.
کلیسای کاتولیک ارمنی
عده‌ای از ارمنیان در سده‌های اخیر به مذهب کاتولیک گرویدند که هنوز نیز شماری از آنان در ایران باقی هستند و به این کلیسا تعلق دارند.
کلیسای شرق آشور
کلیسای شرق آشور یا کلیسای نستوری، بازماندۀ کلیسای ایران باستان است. هنوز چند هزار نفر از نستوریان در ایران باقی مانده‌اند و متعلق به این کلیسا می‌باشند.
کلیسای کاتولیک کلدانی
این کلیسا دارای یک مرکز آموزش عالی به‌نام «کانون یوحنا» بود که به نشر منابعی برای تربیت کشیش مبادرت ورزیده است.
کلیساهای تبشیری پروتستان
منظور از کلیساهای تبشیری پروتستان آن دسته از کلیساهایی هستند که در میان مسیحیان از کلیساهای سنتی ویا در میان مسلمانان فعالیتهای تبشیری دارند. در اینجا فقط از مهم‌ترین این کلیساها نام می‌بریم.
کلیسای انگلیکن
این کلیسا در ایران به کلیسای اسقفی معروف است. در حال حاضر، این کلیسا در تهران و اصفهان و شیراز دارای شعبه می‌باشد. اقدامات کلیسای انگلیکن در جهت انطباق مسیحیت با فرهنگ ایرانی شایان توجه است.
کلیسای پرزبیتری
کلیسای پرزبیتری در ایران به کلیسای «انجیلی» معروف است. این کلیسا تحت نظر یک شورا اداره می‌شود و جلسات آن در محل‌های مختلف به زبانهای ارمنی و آسوری و فارسی دایر است. کلیسای پرزبیتری در تهران دارای چند شعبه است و در مشهد و تبریز و ارومیه نیز شعبه دارد.
کلیسای پنطیکاستی آشوری
در اوائل قرن بیستم، شماری از آسوریان ایران، خصوصاً در ارومیه، به جنبش پنطیکاستی پیوستند. این دسته از آسوریان امروزه اقلیت بسیار ناچیزی را در میان آسوریان ایران تشکیل می‌دهند و عمدتاً در تهران و ارومیه و کرمانشاه زندگی می‌کنند.
کلیسای برادران ارمنی
در اوائل سده بیستم، عده‌ای از ارامنه به جنبشی پیوستند که «کلیسای برادران» نامیده می‌شد، لذا «کلیسای برادران ارمنی» خوانده شدند. این کلیسا هنوز در تهران فعال است.
کلیسای برادران ارمنی برای نخستین بار در ایران توسط دکتر سعید خان کردستانی تشکیل یافت و جلسات آن به فارسی بود.
کلیسای جماعت ربانی
در اواسط دهۀ پنجاه قرن بیستم، یکی از اعضای کلیسای برادران ارمنی که از تجربۀ پنطیکاستی برخوردار شده بود، در منزل خود گروهی مستقل عمدتاً متشکل از ارمنیان تشکیل داد. در اوائل دهۀ شصت، این گروه تحت نام کلیسای فیلادلفیا متشکل شد و خیلی سریع در میان ارمنیان و آسوریان و بعد مسلمانان گسترش یافت. در اوائل دهۀ هفتاد، این کلیسا رسماً به مجمع جهانی «کلیساهای جماعت ربانی» پیوست، گرچه هویت قانونی مستقل خود را در ایران حفظ کرد. این کلیسا پس از انقلاب اسلامی فعال‌ترین گروه مسیحی بوده است. این کلیسا در سه نقطه تهران و در شهرهای ارومیه و رشت و اصفهان و اهواز و شاهین شهر و احتمالاً چند شهر دیگر شعبه دارد.
کلیساهای خانگی و زیرزمینی
با توجه به محدودیتهای دولتی و تعصبات مذهبی قشر حاکم هر روز بر فشار اعمال شده بر کلیساها افزوده گردید و بسیاری از این کلیساهای پروتستان بشارتی فعالیتهای خود را در زمینه بشارت انجیل به مسلمانان محدود نمودند و در پاره ای موارد حبس و اعدام و تبعید وسایر جفاهای اعمال شده بر رهبران این کلیساها و نیز ایمانداران مسلمان تبار این کلیساها باعث گردید که بسیاری از این ایمانداران به کشورهای غربی مهاجرت نمایند و یا فعالیهای خویش را محدود نمایند اما خصوصا در دهه اخیر با بهره گیری از فن آوری جدید اینترنت و خصوصا شبکه های تلوزیونی و رادیویی مسیحی به زبان فارسی کلیساهای مستقل و خود جوش خانگی بسیاری در جای جای ایران و نیز سایر کشورهای فارس زبان ایجاد گردیده و روند رشد بسیار بسیار سریع این کلیساها باعث گردیده است که مسیحیت بار دیگر تبدیل به پدیده‌ای فراگیر در سطح جامعه گردد.
این کلیساها عموما بر مبنای تعلیمی مذهب پروتستان هستند و گرایش درون فرقه ای آنان از نوع کلیساهای بشارتی کاریزماتیک است که می‌توان بطور عمده به نوعی آنها را دنباله رو جریان تعلیمی کلیسای پنطیکاستی جماعت ربانی دانست البته روند تعلیم انجیلی نیز دیگر همتای عقیدتی این کلیساهای خانگی و خودش است که جلسات خود را در منازل ایمانداران برگزار می‌کنند. با توجه به خصوصیات فرهنگی ایرانیان چشمگیر ترین نوع حرکت کلیسایی که بسیار با فرهنگ و خصوصیات شخصیتی ایرانیان در وفاق قرار دارد نوع کلیساهای بشارتی کاریزماتیک یا همان پنطیکاستی است و این خصوصیت کلیساهای خانگی ایران را در این دوران( قرن ۲۱) به کلیساهای نامبرده و جریانات زیرزمینی و خانگی کلیساهای کتاب اعمال رسولان بسیار شبیه ساخته است.
با فاصله گرفتن از تشکیلات پروری و نظام سلسله مراتبی کلیسایی سنتی، کلیسای امروز ایران با سرعتی سریعتر از تمامی ادوار گذشته خود به پیش می‌رود و روحیه خود جوش و خالصانه پیغام انجیل در این کلیساهای خانگی با ماهیتی بسیار شبیه به ماهیت کلیسای اولیه در عهد جدید، قلوب ایرانیان را لمس کرده و رفته رفته مسیحیت خود را به عنوان رقیبی جدی در کنار سایر تفکرات رایج در ایران زمین هویدا می‌سازد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر